Nghệ sĩ tác động đến công chúng như thế nào?
Văn hóa được Đảng ta xác định là một trong 3 trụ cột để xây dựng và phát triển đất nước bền vững. Văn hóa nghệ thuật là một yếu tố quan trọng xây dựng bồi đắp tâm hồn, nhân cách con người. Người hoạt động văn hóa nghệ thuật vì thế có sức ảnh hưởng, tác động quan trọng trong đời sống cộng đồng.
Còn nhớ, ca sĩ S.T từng bị phạt 70 triệu đồng vì phát hành MV “There’s no one at all” và phải gỡ video nhạc khỏi các nền tảng số. Theo cơ quan chức năng nhận định cũng như cảm nhận từ khán giả, nội dung MV mang thông điệp tiêu cực, không có tính giáo dục với nhiều cảnh đuổi bắt, đập phá, bạo lực và kết thúc là hình ảnh nhân vật tự tử đã tác động mạnh đến tâm lý người xem, dễ gây ảnh hưởng, định hướng hành vi tiêu cực của xã hội, đặc biệt là trẻ em. Ca sĩ S.T sau đó đã xin lỗi khán giả: “Tôi hiểu được vị trí và sức ảnh hưởng của mình đối với các bạn trẻ. Tôi luôn muốn mang lại những giá trị tốt đẹp cho xã hội, đất nước”.
Đó là một ví dụ tiêu biểu cho thấy rằng một sản phẩm văn hóa, một cách hành xử của mỗi nghệ sĩ có thể gây ảnh hưởng, tác động như thế nào đến đông đảo công chúng, đặc biệt là giới trẻ. S.T là một trong những nghệ sĩ trẻ hiếm hoi lên tiếng bày tỏ sự xin lỗi và đưa ra nhận thức đúng đắn về vai trò của người nổi tiếng đối với cộng đồng. Tiếc thay, còn rất nhiều nghệ sĩ hoặc những người mang danh nghệ sĩ, trong cuộc đua về độ nổi tiếng, về lợi ích vật chất vẫn chưa thể nhận ra, hoặc không thừa nhận sự sai trái của mình trong việc đem lại những ảnh hưởng xấu của mình trong cộng đồng.
Đó là những nghệ sĩ vẫn “miệt mài” nhận tiền và xuất hiện trong các quảng cáo phản cảm, lừa dối công chúng. Là những nghệ sĩ chấp nhận khoe thân, phát ngôn tục bậy, hành vi lệch chuẩn đạo đức, vi phạm pháp luật chỉ để câu view, mưu cầu nổi tiếng. Nhiều nghệ sĩ thì tung ra thị trường những sản phẩm nghệ thuật có tính chất phản văn hóa, thô tục, đi ngược thuần phong mỹ tục Việt Nam. Có cả những người nổi tiếng làm ra những hành vi chống phá nhà nước, phản bội lại Tổ quốc…
Và có thể thấy rõ ràng, những hành xử, lối sống, sản phẩm nghệ thuật do những “nghệ sĩ” ấy tạo ra đã có những tác động gì cho xã hội nói riêng và giới trẻ nói chung. Dễ dàng thấy những hành vi bạo lực xảy ra lan tràn ngoài đời, trên mạng xã hội khi nhiều nhóm trẻ lao vào bênh vực thần tượng của mình. Đã có những bậc cha mẹ bất lực khi con học đòi những người nổi tiếng lao vào lối sống xa hoa, phù phiếm, tiêu tiền như rác và coi giá trị đồng tiền lên hàng đầu, sẵn sàng từ bỏ nhân phẩm, lao vào những nghề nghiệp bất chính chỉ vì quan niệm “không có tiền cạp đất mà ăn” được một nữ nghệ sĩ đề cao…
Ở một chiều ngược lại, làng nghệ thuật Việt vẫn còn rất nhiều các nghệ sĩ chân chính mà mỗi một phát ngôn, hành xử đều cực kì chuẩn mực, trong cả lối sống hay sản phẩm nghệ thuật họ đều nỗ lực đem lại những giá trị tốt đẹp, nhân văn cho cộng đồng. Đó là những nghệ sĩ gạo cội đang nỗ lực giữ gìn di sản văn hóa dân tộc, trao truyền cho thế hệ trẻ, là những “diva” với đời sống trong sạch không ngừng đem đến những sản phẩm âm nhạc tuyệt vời cho khán giả, những đạo diễn gạo cội và cả thế hệ đạo diễn trẻ tâm huyết, xây dựng ra những tác phẩm nghệ thuật kinh điển hay những sản phẩm giàu tính sáng tạo, quảng bá văn hóa Việt, mang lại những bài học hay về lẽ sống, làm người…
Những nghệ sĩ chân chính ấy bằng lối sống lành mạnh và chuẩn mực, bằng những tác phẩm nghệ thuật chất lượng hướng đến giá trị Chân – Thiện – Mỹ đã và đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến xã hội, làm tấm gương sáng cho người trẻ, góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp và văn minh.
Nghệ sĩ cần hiểu rõ vai trò của mình, đặt lợi ích dân tộc, quốc gia, cộng đồng lên hàng đầu
Trả lời báo chí, NSND Giang Mạnh Hà – Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam – cho rằng yêu cầu căn bản đầu tiên là người nổi tiếng phải có sự hiểu biết đầy đủ về đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Muốn làm tròn trách nhiệm xã hội, người nổi tiếng, nhất là giới nghệ sĩ, trước hết phải làm tròn trách nhiệm của công dân. Mỗi nghệ sĩ gánh trên vai đồng thời hai trách nhiệm ấy.
“Trên không gian mạng, người nghệ sĩ phải xác định rõ, cần phát ngôn cái gì, chia sẻ, bình luận những điều gì để góp phần xây dựng, lan tỏa giá trị văn hóa nhân văn, lan tỏa cái đẹp cho cuộc sống. Muốn làm tròn trách nhiệm xã hội của mình thì người nổi tiếng phải luôn có ý thức coi mình là tấm gương sáng cho công chúng.
Hình ảnh, tiếng nói, việc làm của những nghệ sĩ nổi tiếng có ảnh hưởng rất mạnh mẽ đối với công chúng, đặc biệt là thanh thiếu niên. Một bộ phận đông đảo giới trẻ luôn có xu hướng bắt chước, học theo thần tượng của mình. Bởi vậy, nếu người nổi tiếng là một tấm gương bị lỗi, bị lu mờ, cái xấu, cái tiêu cực sẽ ảnh hưởng thông qua sự ngộ nhận, bắt chước ấy, rất nguy hiểm cho xã hội và môi trường giáo dục – đào tạo. Khi người nổi tiếng ý thức rõ điều đó, luôn trau dồi trách nhiệm công dân thì thông qua lao động sáng tạo và phát ngôn của mình, họ sẽ đưa ra những thông điệp mang tính xây dựng, tính thẩm mỹ, thể hiện cái hồn của nhân văn. Làm được điều đó, người nổi tiếng mới thực sự có đóng góp cho sự nghiệp chung của dân tộc, góp phần tích cực bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng”, NSND Giang Mạnh Hà bày tỏ.
Trên thực tế, những nghệ sĩ nổi tiếng được công chúng trả tiền (thông qua việc mua, xem các tác phẩm nghệ thuật), họ cũng nhận được rất nhiều quyền lợi khác từ nghề nghiệp của mình và sự hâm mộ của công chúng, thì chắn chắn họ cần phải có trách nhiệm với người hâm mộ, với cộng đồng.
Hơn ai hết, nghệ sĩ cần chịu trách nhiệm về hành xử, ứng xử của mình, cần có lối sống lành mạnh để truyền cảm hứng tích cực cho người khác, đặc biệt là thế hệ trẻ. Với khả năng tạo ra sự chú ý đặc biệt từ công chúng và truyền thông, nghệ sĩ ngoài đem lại những tác phẩm hay, còn có thể sử dụng sức ảnh hưởng của mình để hỗ trợ các vấn đề xã hội quan trọng, như môi trường, y tế, giáo dục, và các vấn đề xã hội khác. Khi họ hiểu và đảm nhận trách nhiệm này, nghệ sĩ có thể tạo ra tác động tích cực lớn và ảnh hưởng sâu rộng đối với xã hội.
Và hơn hết, tác động của nghệ sĩ đến thế hệ trẻ là tác động mang tính mạnh mẽ, rộng lớn và dài lâu. Bởi vì là hình mẫu cho giới trẻ, nghệ sĩ có trách nhiệm đặc biệt trong việc hình thành các giá trị, niềm tin và ước mơ cho tương lai.
Với những gì đang diễn ra trong xã hội hiện nay, cho thấy càng ngày, càng có nhiều nghệ sĩ coi thường nghề nghiệp của mình, coi thường công chúng, gây tác động xấu đến cộng đồng. Đã đến lúc bản thân nghệ sĩ cần phải nghiêm túc tự nhận thức, trang bị thêm kỹ năng và kiến thức về trách nhiệm xã hội. Về phần mình, công chúng cần lên tiếng mạnh mẽ, “nói không” với nghệ sĩ “bẩn, chiêu trò”.
Cơ quan quản lý cũng cần những động thái mạnh tay, xử lý nghiêm đối với các trường hợp nghệ sĩ có hành vi lệch lạc, vi phạm pháp luật, có sản phẩm kém chất lượng, phản văn hóa. Cùng với đó, các bộ quy tắc ứng xử của nghệ sỹ hay ứng xử trên không gian mạng cần phải được thực thi một cách nghiêm túc.
